Taken van de ondernemingsraad OR
Voor elke ondernemingsraad een vraag: wat zijn de taken van de ondernemingsraad OR in de praktijk.
Dit artikel vertelt jullie over de taken van een ondernemingsraad. De taken van de ondernemingsraad zijn onder te verdelen op de volgende manier:
In dit artikel staan de diverse taken van de ondernemingsraad in detail beschreven en daarmee kan je als OR-lid je inbreng voor dit onderwerp ondersteunen in jullie eigen vergadering. In de laatste paragraaf geef ik je een aantal handreikingen hoe je dit gesprek kan voeren.
De vertegenwoordigende taken van de ondernemingsraad
Een ondernemingsraad vertegenwoordigt de belangen van het personeel. Die belangen van het personeel zijn heel verschillend en kunnen sterk uiteenlopen in verschillende situaties.
Bijvoorbeeld indien een ondernemingsraad te maken krijgt met een reorganisatie waarbij ontslagen onvermijdelijk zijn. In die situatie heeft de OR minimaal te maken met drie soorten belangen: belangen van de ‘vertrekkers’, van de ‘blijvers’ en van de organisatie als geheel. Dat is een belangenafweging waarbij je als ondernemingsraad (OR) een zware klus hebt. Je wil niet dat de vertrekkende collega’s met lege handen weggaan maar de blijvende collega’s en de organisatie moeten ook op een financieel gezondere basis verder. Dat is een zware inhoudelijke klus waar menig OR stevig mee belast wordt. Wel weet ik uit de praktijk dat dit soort trajecten achteraf als zeer leerzaam beschouwd worden. Na de begeleiding van de ondernemingsraad bij deze zware taak zie ik vaak een hele andere groep mensen terug op de eerstvolgende training. Meer kennis, zelfvertrouwen en beter bestand tegen druk en weerstand van bestuurder en of achterban. Overigens komt het vaak ten goede van de relatie met de bestuurder.
De ondernemingsraad heeft maar een beperkt aantal taken die vanuit de wet verplicht zijn. Deze wettelijke verplichtingen zijn vooral gericht op de organisatie en de uitvoering van de verkiezingen en de inrichting van de eigen organisatie, zoals bijvoorbeeld het de verplichtingen van de benoeming van een voorzitter. Daarnaast gaat het om bijvoorbeeld het jaarverslag uitbrengen en de ‘vertrouwelijkheid’ in acht nemen over gevoelige ondernemen.
De bijzondere bevoegdheden zoals het adviesrecht artikel 25 WOR en instemmingsrecht artikel 27 WOR zijn eigenlijk maar zeer beperkt te rekenen tot de taken van de ondernemingsraad.
Artikel 25 WOR en artikel 27 WOR zijn namelijk in eerste instantie verplichtingen van de bestuurder. Je zou kunnen zeggen dat de OR de taak heeft over deze onderwerpen haar mening te geven aan de bestuurder door een inhoudelijk advies te geven als het gaat om adviesrecht artikel 25 WOR. Op grond van het instemmingsrecht artikel 27 WOR kan de ondernemingsraad aangeven wel of niet in te stemmen. Dus ook hierbij geldt dat naar mijn mening dat dit alleen kan op basis van inhoudelijk argumenten. Ondanks dat ik dit in mijn praktijk niet altijd tegenkom.
De overige wettelijke, verplichte taken zijn voor gericht op procedures die gevolgd moeten worden. Bijvoorbeeld de informatieplicht in geval deskundigen ingehuurd gaan worden. Dus als ik als adviseur voor een veranderingstraject wordt ingehuurd is het noodzakelijk dat mijn offerte ter informatie wordt gestuurd aan de bestuurder. Of als de ondernemingsraad de achterban wil raadplegen moet zij dat doen op een wijze die het bedrijfsproces niet of zo min mogelijk verstoord. Kortom, de taken van de ondernemingsraad die voortkomen uit de wet zijn vooral gericht op transparantie, gezond verstand en met respect met elkaar omgaan.
Tenslotte volgt artikel 28 WOR als bron voor een taak van de ondernemingsraad. Dit worden ook wel de bevorderende taken van de OR genoemd. De onderwerpen in artikel 28 WOR gaan over het naleven van alle wetten en regels die voortkomen uit wetgeving en (collectieve) arbeidsovereenkomst (cao) en op het gebied van ARBO, gelijke rechten, milieu, maatschappelijke afspiegeling in de organisatie (bijv. verhouding mannen en vrouwen, inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en anti-discriminatie). Voor de dagelijkse praktijk van de ondernemingsraad is dit artikel heel belangrijk. Hiermee kan de OR haar controlerende rol uitoefenen ten aanzien van gelijke behandeling en het niet naleven van arbeidsvoorwaarden. Het werk en het gedrag dat hieruit voorkomt voor de OR past heel goed binnen het kader van ‘wat doet een ondernemingsraad’.
Op het gebied van kennis verkrijgen over de inhoud en regelmatige activiteiten van het werk van de ondernemingsraad ligt voor de OR een belangrijke taak. Zoals John Cleese zegt: ‘Als je iets niet weet, kun je ook niet weten dat je het niet snapt’ Over dit dilemma hier een aansprekende blog.
Dus het is de taak van de ondernemingsraad zich zo goed mogelijk te verdiepen in wat het werk en de taken van de ondernemingsraad zijn.
Deskundigheid van de OR is op heel veel verschillende gebieden noodzakelijk, hieronder een niet uitputtende lijst:
Dit kan de OR op verschillende manier doen; zelf veel lezen over bovenstaande onderwerpen en uiteraard veel gebruik maken van interne informatiebronnen, interne deskundigen.
De OR mag alle interne deskundigen inzetten voor haar informatievoorziening op iedere mogelijke manier. Met name als het gaat over de van toepassing zijnde regels op de jullie eigen organisatie is dat veruit de makkelijkste manier om basiskennis op te doen. Dit dient twee doelen: opbouw van deskundigheid en het organiseren van een kennisnetwerk rondom de OR. In tweede instantie kan de OR gebruik maken van alle mogelijke externe bronnen: training en advies door gespecialiseerde organisaties die ervaring hebben met en kennis over jullie branche.
Voor deze graadmeter is een indicator: Als jullie gezamenlijk kennisniveau vergelijkbaar wordt met het kennisniveau van de bestuurder. Als de gehele OR tezamen in staat is op dezelfde manier te kijken naar de organisatie als de bestuurder doet. Dan kan je ook hem van deskundig advies voorzien over wat hij wel of niet voor mogelijke opties heeft of in welke richting de organisatie of de markt zich beweegt. Voldoe je (nog) niet aan dat niveau, niet getreurd, dan zal de bestuurder hier rekening mee moeten houden. Een van de weinige keren dat hij iets moet ten behoeve van een goed overleg met de ondernemingsraad. Dat is zeker een van de taken van de bestuurder.
Om als ondernemingsraad je werk goed te doen is het je taak op verschillende manieren, niveaus en momenten invloed uit te oefenen. Om dit op een efficiënte manier te doen is het noodzakelijk te weten wie op welk moment op welk niveau waaraan werkt.
Door te zorgen voor een verdeling van de netwerktaken kan je hieraan voldoen. En natuurlijk vindt niet ieder OR-lid het even gemakkelijk om ‘netwerk-contacten’ te onderhouden. Dit is een competentie die wel te ontwikkelen is als je daar behoefte aan hebt.
De diplomatieke taken liggen vooral op het vlak van het spelen van ‘olie-mannetje’ om te zorgen dat voorstellen, ideeën of nieuw beleid door de organisatie heen geleid wordt. Daarnaast is het van belang om regelmatig met mensen af te stemmen, sonderen of vragen ‘hoe de vlag ervoor hangt’. Hierdoor weet je welke stemming er is in de organisatie en wat je kan verwachten. Netwerken en diplomatie gebaseerd op wederkerigheid. Een van de beïnvloedingsmechanismen waar je als mens over beschikt. Dat betekent dat je soms ook iets zal moeten geven van de OR, om iets terug te krijgen voor de OR. Maar dit geven kan ook een compliment zijn bijvoorbeeld. Dit soort kennis en informatie is onderdeel van het aanbod van HBU training en advies.
De OR heeft naast de wettelijke taken van artikel 28 WOR ook nog taken ten aanzien van de sociale rol die collega’s onder elkaar hebben. Dit valt onder het hoofdstuk ‘welzijn en betrokkenheid’.
De sociale taken kan je zien in de vorm van:
Vorm over deze onderwerpen als OR een mening en ga die toetsen bij de achterban. Hierdoor kan je achterhalen hoe collega’s denken over de door jullie gevonden onderwerpen. Deze taak voeren jullie uit vanuit de taak die je hebt als vertegenwoordiger van het personeel en om op te komen voor de zwakkeren in de organisatie. Bespreek met je bestuurder over deze onderwerpen en datgene wat je gaat doen bij de achterban.
Waarom zijn de sociale taken van de ondernemingsraad belangrijk voor je collega’s?
De onderwerpen die in deze categorie vallen zijn soms lastig bespreekbaar op afdelingsniveau. Ze zijn wel bekend bij iedereen maar de meeste mensen weten niet goed hiermee om te gaan. Dan helpt het als vanuit de OR en de directie hiervoor aanwijzingen komen of structureel beleid hoe om te gaan met deze categorie van persoonlijke stress veroorzakende omstandigheden. Vaak vallen de maatregelen binnen de categorie van de psycho sociale arbeidsbelasting (PSA). Mijn tip is zet deze onderwerpen op de agenda voor het overleg met de bedrijfsarts dat verplicht is. Een artikel hierover vind je hier.
De ondernemingsraad kan kijken naar de maatschappelijke rol van de eigen organisatie in de buitenwereld. Elke organisatie heeft een eigen doelstelling:
De OR kan op basis van haar eigen idee, gecombineerd met de ideeën van de achterban een initiatief nemen om samen met de leiding van de organisatie te kijken naar de maatschappelijke rol van de organisatie en hoe die ingevuld wordt. De maatschappelijke taken kunnen liggen in de relaties met de directe woon/leefomgeving of met organisaties die bepaalde wensen hebben. Deze activiteiten vallen samen onder het begrip Maatschappelijke verantwoord ondernemen (MVO). Wat is maatschappelijke verantwoord ondernemen? Lees hier of kijk hier
Waarom dit belangrijk is voor jullie achterban?
Medewerkers brengen veel tijd door op hun werk en het is prettig als je werk doet dat bij je past en een goed salaris hebt. Dit geeft dus voldoening voor jezelf en je eigen omgeving. Veel mensen vinden het ook prettig als hun werkgever ook wat ‘terug geeft’ aan de maatschappij of aan de directe omgeving waaraan zij geld verdient en dan niet alleen het product of dienst. Maar ook iets meer dan dat, door te zorgen voor anderen, incidenteel of structureel. Je kan dan denken aan sponsoring, een bijzondere teambuilding dag met als klus het opknappen of aanleggen van iets, afspraken met de voedselbank of kringloop etc. of bijzondere tarieven voor organisaties met een maatschappelijk doel die weinig geld hebben (HBU biedt ook een regeling). Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst nemen (bovenop de wettelijke regels) of op een andere manier zorgen voor die andere soort organisaties. Naar mijn idee en ervaring wordt bijna iedereen blijer van zijn werkgever als die ook iets doet voor het ‘goede doel’!
Een van de interne/ externe taken van de ondernemingsraad betreft het contact met de centrale ondernemingsraad de COR. De COR is uiteraard strikt genomen een intern contact maar voor veel OR leden lijkt de COR wel een ver van mijn bed show. Vaak worden daar hele andere onderwerpen besproken dan lokaal. En daar komt dan nog bij dat terecht of onterecht vaak geheimhouding opgelegd wordt aan COR-leden ten aanzien van onderwerpen die daar besproken worden. Op welke manier kan je dus input geven aan de taak van de OR richting de COR? Ook voor de COR-leden zijn er dilemma’s waarmee zijn worstelen, bijvoorbeeld dat je het totale onderwerp niet in zijn geheel met de lokale OR wil bespreken vanwege tijdsgebrek. Tegelijkertijd is het wel de bedoeling dat je ook vanuit de COR je achterban raadpleegt, is dat dan je OR of zijn dat de collega’s van jouw organisatieonderdeel? De manier waarop jullie dat invullen komt in samenspraak met elkaar tot stand. Het belangrijkste is dat de COR en de OR weten wat er speelt op bestuurders niveau en vervolgens draagvlak realiseren voor de standpunten van de COR en de OR op achterban niveau. Wil je meer leren over de COR?
Veel ondernemingsraden zijn lid van een platform voor ondernemingsraden. Dit zijn dan bedrijven uit dezelfde branche die het prettig vinden om met elkaar onderwerpen uit te wisselen en soms ook als gesprekspartner voor bijvoorbeeld werkgevers-verenigingen.
De niveaus van deze platforms is heel wisselend maar het zijn over het algemeen wel nuttige plekken voor de ondernemingsraad om aanwezig te zijn. Hiermee wordt het dus wel een taak van de ondernemingsraad om hierbij aanwezig te zijn.
Soms is sprake van een informeel netwerk of platform als de deelnemende OR-en dit min of meer vrijwillig doen. Ook dan is er vaak sprake van een nuttig effect om met name de werkgeversbelangen scherper in beeld te krijgen dan alleen vanuit het eigen vestigings- of regioperspectief. Het is wel belangrijk dat deelname aan een dergelijk platform wordt medegedeeld aan de bestuurder al wil deze bijvoorbeeld hiervoor geen financiële bijdrage leveren. Hierdoor voorkom je dat je als werknemer in een ongemakkelijke positie komt. Ook deze taak van de OR is er een die door middel van een goed gesprek binnen de OR wordt vormgegeven. En uiteraard zal er iemand naar toe moeten.
Contact met de vakbonden is met name belangrijk voor de organisaties die een cao hebben een branche cao of een bedrijfseigen cao. Dit bepaalt dus of dit een taak van de ondernemingsraad is of niet.
Voor die OR-en die onder een cao vallen is het zeker van belang regelmatig contact te hebben met de vakbondsbestuurder van jouw regio en de bond die jullie cao mede afgesloten heeft. Vakbond en OR werken soms en soms niet prettig met elkaar samen. Vanuit de praktijk weet ik dat dat vaak ligt aan persoonlijke karakters van zowel OR als vakbondszijde. Uiteraard is mijn advies om die persoonlijke beslommeringen zoveel mogelijk uit de weg te gaan door andere mensen als contact voor de bond naar voren te schuiven.
Onderwerpen van gesprek tussen OR en bondsbestuurder:
In deze bijdrage meer over de rol en nut van de relatie met vakbond.
Directe relaties van één ondernemingsraad met de politiek zijn zeldzaam al zijn die er wel en kan er met name vanuit een van de andere samenwerkingsvormen (COR of platform) meer draagvlak gecreëerd worden. Je kan je voorstellen dat een voorzitter van de OR uit een platform organisatie, zoals Lomoz voor de zorg, met enkele duizenden werknemers eerder een luisterend oor krijgt bij de politiek dan een voorzitter van een lokaal werkend mkb-bedrijf. Dus de taak van de ondernemingsraad op dit gebied vindt vooral indirect plaats. Er zijn diverse platforms die regelmatig de landelijke of de regionale politiek bestoken met een lobby brief of een noodkreet. De bijdrage hiervan is soms wel en soms niet terug te vinden in debatten of nieuw beleid. Vast staat wel dat je als OR wel een goed overwogen besluit moet nemen over de bijdrage die je wel of niet wil leveren aan deze taak. Dat wordt ook in zekere mate afhankelijke van wat jouw collega’s, de achterban vindt. Dat er regelmatig ruimte is blijkt wel als de bonden en de minister er niet met elkaar uitkomen.
Jullie hebben als OR veel vrijheid in de wijze waarop jullie je taken bepalen/vaststellen. Uiteraard zijn een aantal deeltaken onoverkomelijk of bijna verplicht: wettelijke taken, vertegenwoordigende taken en deskundigheids-taken.
Stappenplan om te komen tot een set van taken voor jouw ondernemingsraad
Ga aan het werk! En experimenteer met de afgesproken taken en doelen.
Evalueer na een half jaar en verbeter jezelf weer.
Vaststellen van de taken van de ondernemingsraad is vaak ook onderdeel van een training voor de nieuwe OR , de ervaren OR of de COR.
Heb je nog vragen laat het mij weten!
Naast de rechten, plichten en functie van de PVT kregen we praktische informatie. We zijn meteen enthousiast aan de slag gegaan met concrete actiepunten, rolverdeling binnen ons team, werkwijze en SMART-aanpak.
André Otterspeer
secretaris PVT Kraan Bouwcomputing B.V
"*" geeft vereiste velden aan
Heb je nog een vraag of wil je meer informatie over ons aanbod? Bel, app of mail ons gerust. We helpen je graag verder. Voordat we een intake plannen, inventariseren we eerst jullie wensen en onderzoek of we een goede match zijn.
Zeer leerzaam en geen saaie les, dagen vlogen voorbij, veel gezelligheid
Starttraining (3 dagen, 8 dagdelen!)
Adrie
werkt in de 'verkeersmaatregelen'
Kwalisite
